Oudste dochters zijn nieuwsgierig en leren graag. We verwonderen ons, willen weten hoe iets in elkaar zit en gaan op onderzoek uit. Soms lezen we een boek of volgen we een cursus.
We kijken een documentaire of gaan in gesprek met mensen die ergens verstand van lijken te hebben.
Als ze eenmaal een nieuw inzicht hebben opgedaan, denken oudste dochters vaak dat ze het ook meteen moeten kunnen. Het liefst willen ze dat nieuwe inzicht direct toepassen in de praktijk. Om dan te ontdekken dat je bewust worden of een nieuw inzicht opdoen niet voldoende is om een vaardigheid ook echt onder de knie te krijgen.
Dat is niet zo gek.
Het is eigenlijk heel logisch als je weet hoe de leerstadia in elkaar zitten die te maken hebben met de mate van bewustzijn en de mate van bekwaamheid.
Wat er gebeurt is dat we voordat we het inzicht opdoen, onbewust onbekwaam zijn.
Als we ons eenmaal bewust zijn geworden of een nieuw inzicht hebben opgedaan zijn we van onbewust onbekwaam ineens bewust onbekwaam. En dat is nu net een fase die veel oudste dochters lastig en frustrerend vinden.
Je weet hoe iets zou moeten, want je weet hoe het werkt en toch kun je het nog niet toepassen.
Het leren van een vaardigheid loopt via vier stadia. Denk bijvoorbeeld maar eens terug aan de tijd dat je hebt leren autorijden.
Onbewust onbekwaam
Autorijden ziet er vanaf de buitenkant best makkelijk uit.
Bewust onbekwaam
Toch kan ik me mijn eerste autorijles nog levendig voor de geest halen. Ik ging zitten achter het stuur en ontdekte dat er meer bij komt kijken dan alleen sturen. Je moet koppelen, spiegelen, gas geven, schakelen, remmen, de verkeersregels kennen. Als je net achter het stuur gaat zitten ontdek je dat je van onbewust onbekwaam, bewust onbekwaam bent geworden. Dit is een ongemakkelijk stadium. Het kost veel bewuste aandacht en is tegelijkertijd ook het stadium waarin je het meeste leert.
Bewust bekwaam
Als je al wat langer rijles hebt bereik je het stadium van bewuste bekwaamheid. Het autorijden en alle handelingen die daarbij horen gaan je steeds beter af. Het kost je nog steeds veel aandacht en soms kun je ineens vergeten hoe het ook alweer zat met koppelen en schakelen en kan je rijinstructeur ingrijpen als het nodig is.
Onbewust bekwaam
Als je blijft oefenen dan bereik je het stadium van onbewuste bekwaamheid. Vaak vindt dit stadium van autorijden pas plaats als je al een tijdje je rijbewijs hebt. Het autorijden gaat je steeds makkelijker af en je hoeft er bijna niet meer over na te denken. Het autorijden is een gewoonte geworden en is overgenomen door het onbewuste gedeelte van je geest.
Lastige fase
De fase van onbewust onbekwaam naar bewust onbekwaam is voor oudste dochters vaak lastig. Het is ook de fase waarin ze de handdoek in de ring kunnen gooien omdat het ze niet lukt. Of ze beginnen ergens niet aan uit angst om het niet onder de knie te krijgen.
Hier komt de valkuil van oudste dochters om het alleen op te willen lossen om de hoek kijken. Want dat alleen oplossen lukt niet.
Ook nu kun je de parallel weer trekken met het autorijden: je bent niet zomaar in de auto gestapt en weggereden. Je hebt eerst autorijlessen gekregen om het autorijden onder de knie te krijgen totdat je je rijbewijs haalde.
Als je daarna lekker bent blijven rijden heb je waarschijnlijk zelfs de ontwikkeling doorgemaakt dat je onbewust bekwaam bent geworden en je zonder al te veel nadenken in de auto stapt en wegrijdt.
Net als bij autorijlessen is het dus helemaal niet zo gek dat je tijdelijk wat hulp nodig hebt totdat je de vaardigheid onder de knie hebt die je graag wilt leren.
Toen ik deze metafoor deze week aan een klant meegaf zag ik haar schouders zakken. Ze besefte zich ineens dat het niet zo gek was dat ze zich ongemakkelijk voelde en dat ze deze stap niet in haar eentje hoefde te zetten. Dat gun ik jou ook.
Als je nieuwe stappen wilt zetten, weet dat het helemaal niet zo gek is om een rijinstructeur in te schakelen die je helpt om de vaardigheden eigen te maken en je leert vertrouwen op jezelf. Autorijden heb je ook niet in één les geleerd (zelf had ik 49 rijlessen nodig en twee keer afrijden voordat ik zelf de weg op mocht).
Merk je dat je wel wat hulp kunt gebruiken, weet dat ik graag een tijdje met je meeloop. Je bent van harte welkom voor een persoonlijk gesprek.
PS. Op 24 maart gaat er weer een nieuwe jaargroep van start. Weet je ook dat je toe bent aan een volgende stap en ben je nu nog bewust onbekwaam dan ben je van harte welkom om mee te gaan op ontdekkingsreis.